گرفتگی سامانه آبیاری قطره ای و پاکسازی آن
سامانه آبیاری قطره ای جزء سیستم های نوین آبیاری در زیر گروه آبیاری موضعی است. سیستم آبیاری موضعی جزو سیستم های آبیاری تحت فشار بوده که امروزه به وفور مورد استفاده قرار می گیرند.
سامانه آبیاری قطره ای به دلیل مزیت های بسیار مورد توجه قرار گرفته است. از جمله مواردی که باعث استفاده گسترده شده عبارتند از:
- کاهش رشد علف های هرز
- صرفه جویی در مصرف آب،
- کاهش رشد قارچ و باکتری در شاخ و برگ گیاهان و
- در نهایت افزایش بهره وری در کشاورزی از جمله این مزیت ها است.
سیستم آبیاری قطره ای در کنار مزیت هایی که دارد؛ دارای معایبی نیز است. گرفتگی قطره چکان و سیستم آبیاری قطره ای جزء معایب این سیستم است. در این مقاله به صورت خلاصه در خصوص دلایل و رفع گرفتگی این سیستم مطالبی مختصر بیان می شود.
عوامل گرفتگی در سامانه آبیاری قطره ای
عواملی که باعث گرفتگی سامانه آبیاری قطره ای می شوند به چند دسته تقسیم می شوند.
- عوامل فیزیکی
- شیمیایی
- بیولوژیکی
- وجود ذرات معلق در آبهای کشاورزی مانند ذرات ماسه، شن، میکروپلاستیک ها و غیره باعث گرفتگی سامانه آبیاری قطره ای به صورت فیزیکی می شوند.
- سختی آب و املاح معدنی و آلی موجود در آب کشاورزی منطقه باعث ایجاد گرفتگی شیمیایی سیستم آبیاری قطره ای می شوند.
- آب های سخت کلسیم بالایی داشته که با بی کربنات واکنش داده و بی کربنات کلسیم را تشکیل می دهد. رسوب بی کربنات کلسیم و بی کربنات منیزیم، باعث گرفتگی شیمیایی در سیستم آبیاری قطره ای می شوند.
- تنها دلیل گرفتگی شیمیایی سیستم آبیاری قطره ای املاح موجود در آب نیست؛ استفاده از کود های شیمیایی محلول در آب می‌تواند باعث گرفتگی سیستم آبیاری قطره ای شود.
- کودهای شیمیایی دارای املاحی چون منگنز و سولفید آهن هستند که می توانند در قطره چکان های سیستم آبیاری رسوب کرده و باعث گرفتگی آنها شوند.
- انسداد سامانه قطره‌ای می تواند در اثر رشد و تکثیر میکروارگانیسم ها مانند جلبک ها و باکتری ها در لوله های سیستم های قطره ای باشد. به این نوع انسداد، انسداد بیولوژیکی گفته می شود.
استفاده از سیستم فیلتراسیون مناسب در پروژه
اسید شویی سامانه آبیاری قطره ای
از روش‌های مختلفی می‌توان برای رفع انسداد سامانه آبیاری قطره ای استفاده کرد. قبل از رفع گرفتگی سامانه قطره ای به دلیل گرفتگی سیستم باید تحقیق کرد؛ زیرا پی بردن به دلیل گرفتگی می تواند در رفع گرفتگی بسیار موثر باشد.
به عنوان مثال زمانی که دلیل گرفتگی سامانه آبیاری قطره ای رسوبات مربوط به میکروارگانیسم ها باشد؛ می توان با اضافه کردن کلرین به داخل لوله های پلی اتیلن این مشکل را برطرف نمود. برای اضافه کردن کلرین به داخل لوله ها باید با کارشناس مربوطه مشورت نمایید.اسید شویی از رایج ترین روش‌های رفع گرفتگی است.
روش اسید شویی
دلیل اینکه از اسید استفاده می شود این است که رسوب بی کربنات کلسیم باعث افزایش ph آب می شود؛ با اضافه کردن دوره ای اسید هایی چون هیدروکلریک اسید می توان رسوبات بی کربنات کلسیم را از بین برد و مسیر مسدود شده را باز کرد.
توجه به این نکته بسیار حائز اهمیت است که نمی‌توان بدون مشورت با مهندس کشاورزی این کار را انجام داد؛ در صورتی که زیر نظر مهندس کشاورزی تزریق اسید صورت نگیرد مشکلاتی چون سوختگی ریشه و تغییر ph خاک اتفاق می افتد.
تغییر ph خاک باعث تاثیر منفی بر حاصلخیزی خاک می گذارد و در نتیجه باعث کاهش بهره وری در کشاورزی می شود. تجهیزات لازم جهت اسیدشویی سامانه آبیاری قطره ای همان لوازمی است که هنگام تزریق کود از آنها استفاده می شود.
در صورتی که اتصالات سیستم آبیاری شما از نوع فلزی است؛ بهتر است از روش دیگری برای رفع انسداد استفاده کنید. زیرا اسید باعث خوردگی اتصالات آهنی سیستم آبیاری می شود.
عوامل و اجرامی که باعث گرفتگی می شوند عبارتند از:
گرفتگی از عوامل فیزیکی:
- سیلت
- شن و ماسه
- خاک رس
- و دیگر موارد معلق در آب
مواد بیولوژیکی:
- حلزونها
- جلبک ها
- پلانگتون ها
- انواع باکتریها و غیره
مواد شیمیایی و معدنی:
- هیدروکسیدها
- سولفیدها
- سیلیکاتها
- کلسیم
- منیزیم
- منگنز و آهن
با چه روش هایی می توان از گرفتگی سامانه آبیاری قطره ای جلوگیری کرد؟
با انجام روش های ساده اما کاربردی می توان از گرفتگی سیستم آبیاری قطره ای جلوگیری کرد.
- ماهانه یکبار لوله های قطره ای سامانه آبیاری قطره ای را بشویید. این کار از گرفتگی های شدید سامانه آبیاری قطره ای جلوگیری می کند.
- برای قطره چکان سیستم آبیاری قطره ای یک درپوش خریداری کنید؛ در صورت خراب شدن یا گم شدن درپوش مجدداً آن را خریداری کنید و نگذارید قطره چکان بدون درپوش باشد.
- درپوش باعث می شود تا فشار آب درون لوله ها افزایش پیدا کرده و در نتیجه از رسوب بسیاری از مواد جلوگیری می کند.
- در صورتی که قطره چکان سامانه در حال گرفتگی است؛ ۳ تا ۴ قطره اسید قوی مانند هیدروکلریک اسید یا سولفوریک اسید به داخل قطره چکان اضافه کنید؛ این کار باعث رفع انسداد قطره چکان می شود.
- تیوپ ها و لوله هایی که برای سیستم آبیاری قطره ای خریداری می کنید؛ بهتر است از برند و جنس مرغوبی باشند. صیقلی بودن درون لوله ها از رشد میکروارگانیسم ها جلوگیری می کند؛ هنگام خرید لوله هایی را برای خرید انتخاب کنیم که درون آن ها صیقلی باشد.
- استفاده از فیلتراسیون با کیفیت و قوی نیز از گرفتگی سیستم های شبکه آبیاری جلوگیری می کند.
مزرعه ای شاداب با استفاده از سیستم مناسب آبیاری
نتیجه گیری
سیستم آبیاری قطره ای به عنوان یک روش نوین که باعث بهره وری در کشاورزی می شود؛ مورد توجه قرار گرفته است. انسداد این سامانه یکی از معایب آن است. عوامل بیولوژیکی، شیمیایی و فیزیکی باعث گرفتگی این سامانه می شود.
با استفاده از روش هایی چون اسید شویی می توان گرفتگی این سیستم را رفع کرد. از طرف دیگر اسیدشویی بهتر است که توسط فرد متخصص انجام شود. زیرا در صورتی که اسیدشویی برای رفع گرفتگی سیستم آبیاری قطره ای به صورت صحیح انجام نشود می تواند عوارضی را به همراه داشته باشد.
برای اینکه هم بتوانیم از هزینه های اضافی جلوگیری کنیم و هم از وارد شدن صدمه به خاک و ریشه گیاهان جلوگیری کنیم بهتر است که به جای رفع گرفتگی، روش پیش گیری از گرفتگی سامانه آبیاری را در برنامه کاری خود قرار بدهیم.
با توجه به گران شدن تجهیزات سامانه آبیاری مانند لوله های 16 پلی اتیلن ، قطره چکانها ، شیرآلات آبیاری قطره ای و غیره باید پیشگیری از گرفتگی را در برنامه کاری خود قرار دهیم تا از تعویض قطره چکانها و دیگر تجهیزات جلوگیری کنیم.