نقش مواد پتروشیمی در اقتصاد کشور
مواد پتروشیمی و مواد شیمیایی، موادی هستند که از تغییرات هیدروکربنهای نفتی یا گازهای طبیعی ساخته می شوند. واژه پتروشیمی یک ترکیب دوکلمه ای است که از ترکیب دو واژه پترول و شیمی ساخته شده است و به معنای مواد شیمیایی است که از نفت تولید می شود.
مواد پتروشیمی بسیار گسترده هستند این محصولات در پنج گروه عمده تقسیم بندی می شوند که عبارتند از:
- محصولات شیمیایی پایه
- انواع کودها
- آروماتیک‌ها
- انواع پلیمرها
- انواع سوختها
و همچنین به طور مستقیم برای ساخت موادی مانند نایلون، مواد پاک کننده، حلالهای شیمیایی، انواع مواد شیمیایی، رنگ و چسب استفاده می شوند.
همچنین از مواد پتروشیمی به عنوان یک ماده اولیه مانندpvc و ملامین، برای ساخت مواد دیگر استفاده می کنند. این مواد در اقتصاد کشور نقش بسیار زیادی دارند که در این مقاله به بررسی این موضوع می‌پردازیم.
انواع مواد پتروشیمی به لحاظ کاربرد
مواد پتروشیمی در تقسیم بندی های مختلفی بررسی می شوند. تقسیم بندی پتروشیمی به لحاظ کاربردی که در صنایع مختلف دارند، عبارتند از:
- محصولات پایه ای: نمونه ای از مواد پتروشیمی هستند که به عنوان سوخت یا برای تولید محصولات پتروشیمی دیگری مانند گوگرد، گاز طبیعی، آمونیاک، بنزین و اتیلن استفاده می شوند.
- محصولات میانی: یکی از انواع مواد پتروشیمی هستند که از مواد پایه پتروشیمی ساخته می شوند و در کارخانه ها برای ساخت موادی مانند pvc و ملامین از آنها استفاده می شود.
- محصولات نهایی: موادی هستند که از مواد پتروشیمی میانی و پایه ای ساخته می شوند و به طور مستقیم یا برای ساخت ابزار و محصولاتی مانند لاستیک، نایلون، کودشیمیایی و لوازم پلاستیکی از ان استفاده می شود.
سطوح مختلف صنایع پتروشیمی و تاثیر آن در اشتغال زایی
به طور کلی مواد پتروشیمی در سه سطح تولید می شوند. در واقع در صنایع پتروشیمی هر ماده ای برای تولید شدن، نیاز به مواد پتروشیمی دیگر دارد که از سه سطح بالا دستی، میان دستی و پایین دستی تشکیل می شوند.
مواد بالادستی، نزدیک به مواد اولیه هستند و ارزش افزوده کمتری دارند. مواد پتروشیمی بالا دستی، سرمایه گذاری ثابت کمتری دارند و نسبت به سطوح دیگر این مواد ، اشتغال زایی کمتری دارند و باعث آسیب به محیط زیست می شوند.
مواد میان دستی و پایین دستی نسبت به تولید محصول نهایی نزدیکتر هستند و اشتغالزایی بیشتری را برای مردم فراهم می کنند. معمولا مواد پایین دستی بیشترین ارزش افزوده و کمترین خطر را برای محیط زیست دارند.
نقش مواد پتروشیمی در اقتصاد
صنعت پتروشیمی یکی از بخش‌های مهم و پر سود اقتصاد کشور است که مانند نفت و گاز، تاثیر بسیار زیادی در اقتصاد و پیشرفت کشور دارد. کشور ما، یکی از مکان‌هایی است که از منابع غنی نفت و گاز تشکیل شده است و با استفاده از مشتقات این مواد می‌توان درصد زیادی از بودجه کشور را تامین کرد.
مواد پتروشیمی یکی از مشتقات نفتی هستند که به دلیل ارزان بودن و فراوان بودن مواد اولیه آن، می توان به بهره برداری بالایی از آن رسید.این مواد با توسعه صنایع مختلف، تامین مواد اولیه صنایع دیگر و احداث پالایشگاه های بزرگ برای بهره برداری از محصولات نفتی و غیر نفتی، باعث ایجاد اشتغالزایی، افزایش ارزش افزوده و پیشرفت اقتصادی کشور می شود.
با توجه به اینکه این مواد تاثیر بسیار زیادی در اقتصاد کشور دارند، امروزه احداث مجتمع های پتروشیمی در اولویت قرار دارند و در برنامه های اقتصادی کشور به این صنعت بسیار توجه می شود زیرا با فعالیت و سرمایه گذاری کمتر می توانند با تولید محصولات پایین دستی، بیشترین ارزش افزوده را برای کشور داشته باشند.
جایگاه گسترده و تاثیرگذار پتروشیمی در بانک های کشور
درآمدی که از مواد پتروشیمی در صنایع پتروشیمی حاصل می‌شود، به بانک‌ها می‌رود. بانک‌ها با استفاده از درآمدی که از این مواد وارد شده است، به مردم و بخش‌های مختلف برای شروع کسب و کار جدید و درآمدزایی وام می‌دهند و باعث بهبود اقتصاد کشور و توسعه صنایع و مشاغل دیگر می شوند.
به همین دلیل امروزه بسیاری از بانک‌ها با سرمایه گذاری در صنایع پتروشیمی بخش زیادی از بودجه‌ای که برای وام تخصیص داده می‌شود را فراهم می‌کنند و باعث پیشرفت و توسعه صنایع مختلف و تولید کسب و کار‌های جدید می شوند.
جایگاه صنایع پتروشیمی در اقتصاد کشور
صنعت پتروشیمی رتبه ششم از بین 71 صنعت اقتصادی کشور را دارد و باعث پیشرفت و توسعه صنایع دیگر می شود. صنعت پتروشیمی با بهره برداری از مواد نفت و گاز و تولید بیشترین صنایع پایین دستی که به محصول نهایی نزدیک هستند، علاوه بر افزایش ارزش افزوده، در پیشرفت صنایع اقتصادی کشور بسیار تاثیر گذار هستند و مواد اولیه این صنایع را نیز تامین می‌کنند.
با حذف صنعت پتروشیمی در کشور، حدود 88/3 درصد دریافتی اقتصاد کشور کاهش می‌یابد. این مسئله آسیب بسیار بزرگی به صنایع وابسته مانند صنعت تولید مواد پلاستیکی، لاستیک، صنعت تولید قطعات خودرو، سوخت هسته ای، زراعت و باغ داری و… وارد می کند.
امروزه صنایع بسیار زیادی با محصولات پتروشیمی گره خورده است صنایعی مانند:
صنعت کشاورزی
استفاده از این مواد جهت تولید کود شیمیایی و لوله های پلی اتیلن برای اجرای پرژه های آبیاری قطره ای و تجهیزات جانبی مانند اتصالات پلی اتیلن و شیرآلات پلیمری ، اتصالات و شیرآلات آبیاری قطره ای ، انواع لوله های خرطومی ، پی وی سی و غیره .
صنعت ساختمان
استفاده از مواد پلیمری در صنعت ساختمان بسیار حائز اهمیت می باشد زیرا بخش بزرگی از این صنعت بدون استفاده از پلیمرهای پتروشیمی امکان پذیر نمی باشد. امروزه تمامی لوله و اتصالاتی مانند:
- لوله پلی پروپیلن
- اتصالات پلی پرو پیلن
- لوله پنج لایه
- اتصالات پنج لایه
- لوله پی وی سی
- اتصالات پی وی سی
- لوله و اتصالات پلی اتیلن
صنعت پلاستیک
صنعت پلاستیک یکی از صنایع بسیار بزرگی است که کاملا وابسته به صنایع پتروشیمی می باشد و بدون وجود مواد اولیه پلیمری که از صنعت پتروشیمی بدست می آید تولیدات آن امکانپذیر نمی باشد. تعدادی از این تولیدات عبارتند از:
- انواع ظروف پلاستیکی
- لوازم یدکی خودروها
- انواع کیسه های پلاستیکی
- پروفیل های یو پی وی سی برای تولید درب و پنجره
- پالت های صنعتی جهت حمل کالا
- تولید قطعات لوازم الکترونیکی
- تولید لوله های پلیمری جهت انتقال آب ، گاز و فاضلاب شهری
این صنایع و محصولاتی که نام برده شد تنها بخش بسیار کوچکی از تاثیر و کاربرد مواد پتروشیمی در صنایع مختلف می باشد و تقریبا می توان گفت که مواد پتروشیمی در تمامی صنایع کاربرد دارد، و این صنعت یکی از صنایع مهم مادر در دنیا می باشد و تقویت آن باعث شکوفایی اقتصاد کشور می شود.