شیرهای پلیمری و نقش آنها در سیستم آبیاری

معرفی شیرهای پلیمری

شیرهای پلیمری یکی از بهترین گزینه‌ها برای قطع و وصل و کنترل جریان آب در یک سیستم آبیاری هستند. شیرآلات پلیمری در دسته شیرآلات صنعتی قرار می‌گیرند و انواع مختلفی دارند.

این دسته از شیرآلات در اندازه‌های مختلف از 1/2 اینچ تا 10 اینچ ساخته می‌شوند. یکی از بزرگترین انواع شیرآلات صنعتی مدل پروانه‌ ای آن است که در این مطلب به بررسی آن می‌پردازیم.

بخش‌های اصلی یک شیر پلیمری بدنه، دسته و توپی است. البته از توپی با نام دیسک هم یاد می‌ شود. رایج‌ ترین انواع شیرآلات پلیمری شیرهای توپی، پروانه‌ ای و مهره ‌ماسوره‌ ای هستند.

معمولا یک شیر پلیمری را باید به صورت دستی باز و بسته کرد اما برخی از انواع آن که دارای اندازه‌ ای بالای 4 اینچ هستند امکان باز و بسته شدن به صورت اتوماتیک و بدون کمک اپراتور را دارند.

شیرآلات یکی از پرکاربردترین تجهیزات در صنعت کشاورزی هستند و نقش مهمی در عملکرد سیستم‌ آبیاری قطره ای ایفا می‌کنند. با این حال در موارد دیگری از جمله سیستم‌های انتقال آب، سیستم تصفیه آب، ساختمان‌‌ها، کارخانجات و… نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند.

از جمله مهم‌ ترین ویژگی‌های‌ شیرآلات پلیمری مقاومت در برابر فشار آب، نور خورشید، رسوبات موجود در آب، زنگ‌ زدگی، وزن کم و نصب سریع و راحت است. از طرفی قیمت این نوع از محصولات به دلیل جنس پلاستیکی که دارند از محصولات مشابه فلزی و چدنی پایین‌ تر است.

انواع شیرهای پلیمری

رایج‌ ترین انواع شیرآلات پلیمری شیر توپی پلیمری، شیر پروانه‌ ای و شیر کشویی یا دروازه‌ ای است شیرهای برقی یا سلونوئید ولو که در سیستم آبیاری استفاده می شود پلیمری می باشد. در ادامه به توضیح هر یک از این موارد می‌پردازیم.

شیر توپی پلیمری

شیر توپی‌ یکی از پرکاربردترین شیرهای پلیمری است. این نوع شیر عملکرد سریعی دارد و تنها بعد از اینکه به اندازه ۹۰ درجه چرخانده می‌شود عمل قطع یا وصل جریان آب را انجام می‌دهد.

این شیر صنعتی از سه بخش بدنه، دسته و توپی تشکیل می‌شود. وجود توپی در این نوع شیر دلیل نام‌ گذاری آن است. بر این توپی  یک حفره دیده می‌شود. زمانی که دسته و حفره به موازات لوله قرار بگیرند، جریان آب وصل است و زمانی که دسته عمود بر شیر و توپی آن باشد جریان آب قطع می‌شود. شیر توپی پلیمری در اندازه‌های نیم اینچ تا 4 اینچ در بازار وجود دارد.

از جمله مزایایی که برای یک شیر توپی می‌توان نام برد امکان آب‌ بندی خوب، قیمت مناسب، تنوع در اندازه، امکان قطع و وصل کردن جریان آب به صورت یکباره، ساختار ساده، طول عمر بالا و مقاومت زیاد در برابر خوردگی است. از طرفی اگر این شیر دچار مشکل شود به راحتی تعمیر خواهد شد.

در کنار این مزایا معایبی نیز وجود دارد که در اینجا به آنها اشاره می‌شود. به دلیل قطع و وصل جریان آب به صورت یکباره امکان وارد شدن ضربه ناگهانی به سیستم آبیاری وجود دارد. دقیقا به همین دلیل با شیر توپی نمی‌توان جریان آب را کنترل کرد بلکه فقط می‌توان آن را قطع و وصل نمود.

شیر پروانه‌ ای پلیمری

شیر پروانه‌ ای شبیه شیر‌ توپی عمل می‌کند اما به جای توپی در داخل شیر یک دیسک پلیمری طراحی شده است که با چرخشی به اندازه 90 درجه جریان آب را قطع یا وصل می‌کند. از طرفی نقطه اتصال شیر پروانه‌ ای پلیمری  یک فلنج است.

در واقع شیر پروانه‌ ای با یک پیچ به لوله و فلنج متصل می‌شود. دقت کنید در ساخت انواع شیرهای پروانه‌ ای بسته به کاربرد در صنایع مختلف مواد اولیه متفاوتی به کار می‌رود. در نتیجه باید قبل از خرید هدف خود از تهیه آن را مشخص کنید تا نوع متناسب با نیاز خود را خریداری نمایید. شیرهای پروانه‌ای معمولا در اندازه‌های 2 تا 10 اینچ در بازار عرضه می‌شوند.

از جمله مزایای شیرهای پلیمری پروانه‌ ای قیمت مناسب، مقاومت در برابر خوردگی و مواد شیمیایی، قطع و وصل یکباره جریان آب، تنوع در اندازه، تحمل دما و شرایط اسیدی و بازی، نصب و اجرای راحت و قابلیت تحمل فشار بالاست.

در کنار مزایای شیر پلیمری پروانه‌ ای می‌توان به معایب آن اشاره کرد. از جمله اینکه این نوع شیرآلات امکان استفاده در دمای بالا را ندارند. دوم اینکه چنانچه به مدت طولانی شیر بسته باشد ممکن است قفل کند و دیگر باز نشود.

شیر پلیمری کشویی یا دروازه‌ ای

شیر کشویی نیز قابلیت استفاده در صنایع مختلف را دارد. این نوع شیرآلات در دو مدل دسته کوتاه و دسته بلند می‌توانند عملیات قطع و وصل جریان آب را انجام دهند. این نوع شیر به جای اینکه از راست به چپ و برعکس عمل کند به صورت بالا به پایین عمل خواهد کرد.

شیر دروازه‌ ای توسط یک دیسک متصل به دسته چرخان عمل قطع و وصل جریان آب را انجام می‌دهد. با چرخاندن دسته به سمت راست و پایین دیسک تعبیه‌ شده در شیر دروازه‌ای جریان آب را قطع می‌کند.

حال اگر دسته را به سمت چپ بچرخانیم دیسک می‌تواند جریان آب را وصل کند. یکی از مهم‌ ترین مزایای این نوع شیرآلات امکان قرارگیری در زیر خاک است. شیر دروازه‌ ای انواع مختلفی دارد. از جمله رایج‌ ترین مدل‌ های این نوع شیرآلات، مدل‌ های رزوه نری و مهره ماسوره است.

از جمله مزایای این نوع شیرآلات می‌توان به استفاده آسان، قابلیت تحمل در  برابر فشار بالا و قیمت مناسب اشاره کرد. البته این نوع معایبی نیز دارد. از جمله اینکه نصب نسبتا دشواری دارد و امکان قطع و وصل جریان آب به صورت یکباره را فراهم نمی‌کند.

کاربرد شیرهای پلیمری

همانطور که اشاره شد کاربرد اصلی شیرهای پلیمری قطع و وصل و کنترل جریان آب موجود در سیستم آبیاری است. در نتیجه این نوع تجهیزات در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند و بسیار پرطرفدار هستند.

از جمله این صنایع می‌توان به کشاورزی، پتروشیمی، نفت و گاز، فولاد و مس، صنایع غذایی، آزمایشگاه‌ها، کارخانه هایی که دارای سیالات اسیدی هستند ، ایستگاه‌های تصفیه آب و… اشاره کرد.

معمولا شیرآلات پلیمری در مقایسه با شیرآلات فلزی عملکرد بهتری دارند. چون دچار خوردگی نمی‌شوند و با هوا واکنش‌ نداده و زنگ نمی‌زنند. این در حالی است که شیرهای فلزی در محیط‌های اسیدی و بازی واکنش داده و دچار خوردگی دیسک و بدنه می‌شوند.

در نتیجه خیلی  زود زنگ زده و پوسیده می‌شوند. اما شیرهای پلیمری در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی مقاومت بیشتر و دوام بالاتری دارند. علاوه بر این این نوع شیرآلات از وزن کمتری نسبت به شیرهای فلزی برخوردارند.

هزینه نصب و جابجایی آنها کمتر و استفاده از آنها راحت‌ تر است. در حالت کلی آب‌ بندی این نوع شیرآلات ساده‌ تر است. جالب اینکه در کنار همه اینها قیمت شیرآلات پلیمری از نمونه‌ های فلزی کمتر است.